ص : 2

عبد الزهراء (علیها السلام) حیدر

بسم اللّه الرّحمن الرّحیم

جهت ترویج فرهنگ اهل بیت و شعائر ولایت حضرات معصومین علیهم السّلام و برائت از دشمنان آنان ، در تکثیر این کتاب وبرگزاری مجالس قرائت این دعای شریف ، با رعایت موارد تقیّه کوشا باشید تا مرهمی بر زخم سینه حضرت صدّیقه طاهره فاطمه زهرا سلام اللّه علیها قرار دهید . این کتاب اهدایی بوده و خرید و فروش آن شرعاً جایز نیست .

ص : 3

بسم اللّه الرحمان الرحیم

الحمد للّه ربّ العالمین و صلّی اللّه علی سیّدنا محمّد

و آله الطّاهرین و لعنة اللّه علی أعدائهم أجمعین

«تبرّی» به معنای بیزاری جستن از دشمنان خدا ، پیامبر و امامان بوده ، بخشی از توحید و اعتقاد به آن واجب ضروری قرآن ، سنّت مطهّره ، فطرت و عقل است .

اهمّیّت این موضوع تا جایی است که توحید - که همان پذیرش ولایت است - بدون برائت تحقّق نمی یابد . و «لعن» یکی از برترین مظاهر و مصادیق تبرّی است .

«لعن» در لغت به معنای نفرین کردن و در اصطلاح اسلام به معنای آرزوی دوری از رحمت خدا و نزدیکی عذاب است که در آیات و روایات فراوانی آورده شده است . مثلاً در آیات ذیل ، کافران ، منافقان و آزاردهندگان خدا و پیامبر به طور ویژه مورد لعنت قرار گرفته اند :

ص : 4

«إِنَّ الَّذینَ کَفَرُوا وَ ماتُوا وَ هُمْ کُفّارٌ أُولئِکَ عَلَیْهِمْ لَعْنَةُ اللّهِ وَ الْمَلائِکَةِ وَ النّاسِ أَجْمَعینَ(1) - همانا کسانی که کافر شدند و در حال کفر از دنیا رفتند ، لعنت خدا ، فرشتگان و تمامی مردم بر آنان است» .

«وَعَدَ اللَّهُ الْمُنافِقینَ وَ الْمُنافِقاتِ وَ الْکُفّارَ نارَ جَهَنَّمَ خالِدینَ فیها هِیَ حَسْبُهُمْ وَ لَعَنَهُمُ اللّهُ وَ لَهُمْ عَذابٌ مُقیمٌ(2) - خداوند آتش جهنّم را به مردان و زنان نفاق پیشه و کافران ، وعده داده است که در آن جاوید باشند . آتش برای آنان بس است . خداوند آنان را لعنت کرده و عذابی پایدار برای آنان است» .

«إِنَّ الَّذینَ یُؤْذُونَ اللّهَ وَ رَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللّهُ فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ وَ أَعَدَّ لَهُمْ عَذاباً مُهیناً(3) - همانا کسانی که خدا و پیامبرش را

ص : 5

می آزارند ، خداوند آنان را در دنیا و آخرت لعنت کرده و برای آنان عذابی خوارکننده مهیّا ساخته است» .

لعن ، در روایات بسیاری نیز آورده شده است که دعای امام صادق علیهم السلام پس از انجام فرائض ، دعای سجدهٴ شکر از امام رضا علیهم السلام و دعای ارزشمند صنمی قریش ، سه مورد از آن ها است .

امّا دربارهٴ دعای صنمی قریش ، برخی گفته اند : دعای صنمی قریش معتبر نیست .

گوییم : هر چند بازار شلوغ است و همه خود را صاحب نظر می دانند ، امّا بایسته است که بدانیم گویندگان چنین سخنانی ، بیماردلان کج اندیش و مُنّی بدتر از سنّی (البتّه صحیح است گفته شود بکری ، عمری ، عثمانی ، اموی ، ابوسفیانی ، یزیدی و ناصبی و اهل بدعت و . . . ) هستند که جز شمشیر کج حضرت صاحب الأمر عجل الله تعالی فرجه الشریف ، آنان را راست نمی کند زیرا به

ص : 6

هرچه در راستای تلقین ، تأیید و تحکیم ولایت آل محمّد صلّی الله علیهم و برائت از دشمنان آنان علیهم لعائن الله باشد ، حمله ور شده و با القای شبهه می خواهند نور خدا را خاموش کنند ، غافل از آنکه خداوند نور خویش را تمام خواهد نمود گرچه کافران را ناخوش آید .

این مختصر - که شامل سه بخش : وجوب برائت و مسائل مربوط به آن که دانستن آنها بر هر مسلمانی واجب است ، وجوه اعتبار دعای صنمی قریش ، و بالاخره متن تلفیقی دعای صنمی قریش است - جهت اتمام حجّت و ارتقای سطح آگاهی موالیان حقیقی اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام ، عرضه می شود . امید است مورد پذیرش امام غریب زمان ولیّ الله الأعظم حجّة بن الحسن المهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف قرار گیرد .

امّا دربارهٴ تبرّی ، باید نکاتی را مدّ نظر داشته باشیم . نخست باید حق و اهل آن و باطل و اهل آن را به خوبی بشناسیم تا

ص : 7

بدانیم چرا از فرد یا گروه خاصّی بیزاری می جوییم .

وهم چنان که برای شناسایی باطل و اهلش ، به سراغ قرآن و اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام می رویم ، باید چگونگی اظهار تبرّی را نیز از آنان بیاموزیم . بنابراین نمی توانیم در این راستا دست به هر اقدامی بزنیم بلکه باید سنّت و سیرهٴ اهل بیت علیهم السلام را مدّ نظر داشته باشیم . و هرگز نباید از ضرورت تقیّه در مواضع آن غافل شویم زیرا اهل بیت علیهم السلام فرموده اند : «هرکس تقیّه نمی کند ، د ین ندارد» .

همچنین امام جعفر صادق ( علیه السلام ) به یکی از اصحاب خود به نام معلّی بن خنیس فرمودند :

یا مُعَلَّی ! أُکْتُمْ أَمْرَنا وَ لا تُذِعْهُ ، فَإِنَّ مَنْ کَتَمَ أَمْرَنا وَ لَمْ یُذِعْهُ ، أَعَزَّهُ اللَّهُ فِی الدُّنْیا ، وَ جَعَلَهُ نُوراً بَیْنَ عَیْنَیْهِ فِی الْآخِرَةِ ، یَقُودُهُ إِلَی الْجَنَّةِ .

یا مُعَلَّی ! مَنْ أَذاعَ حَدیثَنا وَ أَمْرَنا وَ لَمْ یَکْتُمْهُ ، أَذَلَّهُ اللَّهُ بِهِ فِی الدُّنْیا ، وَ نَزَعَ النُّورَ مِنْ بَیْنِ عَیْنَیْهِ فِی الْآخِرَةِ ، وَ جَعَلَهُ ظُلْمَةً

ص : 8

تَقُودُهُ إِلَی النّارِ .

یا مُعَلَّی ! إِنَّ التَّقِیَّةَ دِینی وَ دِینُ آبائی ، وَ لا دینَ لِمَنْ لا تَقِیَّةَ لَهُ . یا مُعَلَّی ! إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ أَنْ یُعْبَدَ فِی السِّرِّ ، کَما یُحِبُّ أَنْ یُعْبَدَ فِی الْعَلانِیَةِ .

یا مُعَلَّی ! إِنَّ الْمُذیعَ لِأَمْرِنا کَالْجاحِدِ لَه (1)-

ای معلّی ! امر (گفتار و کردار و اسرار) ما اهل بیت را (جز در آنجا که شایسته است) پنهان داشته و فاش نگردان ، زیرا هرکس امر ما را (نزد نااهل) پنهان دارد و فاش نکند ، خداوند او را در دنیا عزیز و گرامی کند و در آخرت آن را نوریدر میان دو چشم او قرار می دهد که او را به دنبال خود به بهشت می برد .

ص : 9

ای معلّی ! کسی که سخن و کار ما را (جایی که شایسته نیست) فاش کند و پنهان نکند ، خداوند او را بدان ، در دنیا خوار گرداند ، و در آخرت ، نور میان دو چشمش را بردارد و آن را تاریکی و ظلمتی قرار دهد که او را به سوی آتش می کشاند .

ای معلّی ! همانا تقیّه (ابراز نکردن باورها در غیر موضع آن) ، دین من و دین پدران من است . و آن کس که تقیّه نکند ، دین ندارد .

ای معلّی ! همانا خداوند دوست دارد در پنهان پرستیده شود ، چنان که دوست دارد آشکارا عبادت شود (ارزش ، پرستش خداوند است . بنابراین اگر اقتضای شرایط ، پرستش خدا در نهان باشد ، خداوند به آن راضی خواهد بود و اهمّیّت آن ، کمتر از عبادت آشکارا نیست) .

ای معلّی ! همانا آن کس که امر (گفتار و کردار و اسرار) ما را

ص : 10

(در غیر جایگاه آن) فاش می کند ، مانند کسی است که آن را انکار و تکذیب می کند .

شیخ طوسی از ابونصر هبةالله بن محمّد نقل می کند که گفت : ابوالحسن بن کبریاء نوبختی ، برای من نقل کرد که به شیخ ابوالقاسم حسین بن روح رضی الله عنه (سوّمین نائب خاص امام زمان عجّل الله فرجه الشّریف) خبر رسید که یکی از دربان های شما ، معاویه را لعنت می کند و به وی ناسزا می گوید .

از این رو ، حسین بن روح دستور داد او را راندند و از خدمت عزل کردند . دربان مدّت درازی بیکار بود و خواهش می کرد که او را به کار سابق برگردانند ، ولی به خدا قسم ! حسین بن روح او را دیگر به سر خدمت خود نیاورد ، تا آنکه یکی از بستگان حسین بن روح ، او را استخدام کرد که با وی در جایی کار کند . حسین بن روح ، تمام این کارها را از روی

ص : 11

تقیّه انجام می داد . (1)

بنابراین بایسته است که مواضع تقیّه را به خوبی بشناسیم و چنان چه اهل بیت امر کرده اند عمل کنیم تا مبادا سرگرم فرع شویم و اصل را از یاد ببریم که اگر بر اثر تقیّه نکردن ما ، به اسلام یا جان ، ناموس یا آبرو و مال مسلمانی آسیبی برسد ، قطعاً مسئول خواهیم بود .

ص : 12

ص : 13

امام محمّد باقر ( علیه السلام ) فرمودند : تَصْدِیقُ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ تَصْدِیقُ رَسُولِهِ صلی الله علیه و آله وَ مُوالاةُ عَلِیٍّ ( علیه السلام ) وَ الِائْتِمامُ بِهِ وَ بِاَئِمَّةِ الْهُدی ( علیهم السلام ) وَ الْبَراءَةُ إِلَی اللّهِ عَزَّوَجَلَّ مِنْ عَدُوِّهِمْ هکَذا یُعْرَفُ اللّهُ عَزَّوَجَل - (معرفت خدا عبارت است از) : تصدیق خداوند عزّوجلّ ، تصدیق پیامبرش صلی الله علیه و آله ، موالات حضرت علی ( علیه السلام ) ، پذیرفتن امامت او و امامان هدایت ( علیهم السلام ) و بیزاری جستن از دشمنان آنان به درگاه خداوند تعالی . خداوند عزّوجل این چنین شناخته می شود . (1)

ص : 14

دوست بدارد نیز کافر است . (1)

و در حدیث دیگری فرمودند : هُما أَوَّلُ مَنْ ظَلَمَنا حَقَّنا وَ أَخَذا مِیراثَنا ، وَ جَلَسا مَجْلِساً کُنّا أَحَقَّ بِهِ مِنْهُما ، لا غَفَرَ اللّهُ لَهُما وَ لا رَحِمَهُما ، کافِرانِ ، کافِرٌ مَنْ تَوَلّاهُما

آن دو نخستین کسانی بودند که به ما دربارهٴ حقّ ما ظلم کردند و ارث ما را به غصب و ناحق تصرّف کردند و در جایگاهی نشستند که ما از آن ها نسبت به آن سزاوارتر بودیم . خداوند آنان را نیامرزد ، و آنان را مورد رحمت قرار ندهد . آن دو کافر بودند و کافر است هرکسی که آنان را سرپرست خود برگزیند . (2)

ص : 15

امام جعفر صادق ( علیه السلام ) فرمودند : . . . ما أُهْریقَ فِی الْإِسْلامِ مِحْجَمَةٌ مِنْ دَمٍ وَ لا اکْتُسِبَ مالٌ مِنْ غَیْرِ حِلِّهِ وَ لا نُکِحَ فَرْجٌ حَرامٌ إِلّا وَ ذَلِکَ فی أَعْناقِهِما إِلی یَوْمِ الْقِیامَةِ حَتَّی یَقُومَ قائِمُنا ، وَ نَحْنُ مَعاشِرَ بَنِی هاشِمٍ نَأْمُرُ کِبارَنا وَ صِغارَنا بِسَبِّهِما وَ الْبَراءَةِ مِنْهُما

تا روز قیامت هیچ خونی به ناحق در اسلام ریخته نشود و هیچ مالی نیست که به ناحق به دست آید و هیچ ناموسی به حرام نرود مگر اینکه گناه آن بر گردن آن دو نفر است تا آن هنگام که قائم از ما اهل بیت قیام نماید و ما خاندان بنی هاشم ، بزرگان و کودکان خود را به دشنام دادن و بیزاری جستن از آنان فرمان می دهیم . (1)

ص : 16

امام جواد ( علیه السلام ) فرمودند : رسول الله صلی الله علیه و آله فرمودند : مَنْ تَاَثَّمَ أَنْ یَلْعَنَ مَنْ لَعَنَهُ اللَّهُ فَعَلَیْهِ لَعْنَةُ اللَّهِ

لعنت خدا بر آن کس باد که از لعنت کردن کسی که خدا او را لعنت کرده ، روی گرداند . (1)

ص : 17

یَعْبُدُوها ، وَ الْجِبْتُ وَ الطّاغُوتُ : فُلانٌ وَ فُلانٌ وَ فُلانٌ ، وَ الْعِبادَةُ طاعَةُ النّاسِ لَهُمْ(1) . . . مقصود خداوند از عبارت «آنان که به او ایمان آوردند» ، امام است و مقصود از گرامی دارندگان و یاری کنندگان و پیروان از نور نازل شده همراه با پیامبر ، کسانی هستند که از پرستش «جبت» و «طاغوت» سرباز زدند و پرهیز نمودند . و همانا «جبت» و «طاغوت» (بارزترین مصادیق کفر) ، فلانی (ابوبکر) و فلانی (عمر) و فلانی (عثمان) هستند و مقصود از پرستش (آنان) ، فرمان برداری مردم از ایشان است . . . .

امام محمّد باقر ( علیه السلام ) در تفسیر جبت و طاغوت (دو بت بزرگ) در آیه کریمه : *أَ لَمْ تَرَ إِلَی الَّذِینَ أُوتُوا نَصِیباً مِنَ الْکِتابِ یُؤْمِنُونَ بِالْجِبْتِ وَ الطّاغُوتِ* فرمود : مقصود فلانی (ابوبکر)

ص : 18

و فلانی (عمر) می باشد . (1)

ص : 19

امام جعفر صادق ( علیه السلام ) در تفسیر فحشاء و منکر فرمودند : (مقصود) ولایت فلانی (ابوبکر) و فلانی (عمر) است . (1)

امام محمّد باقر ( علیه السلام ) در تفسیر فحشاء و منکر در آیه کریمه : *إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الْاِحْسانِ وَ ایتاءِ ذِی الْقُرْبی وَ یَنْهی عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَرِ وَ الْبَغْیِ یَعِظُکُمْ لَعَلَّکُمْ تَذَکَّرُونَ* فرمودند : خداوند از فحشاء و منکر بازداشته است و همانا

آنان ، کسانی هستند که به ما اهل بیت ظلم کرده و به سوی غیر ما دعوت

ص : 20

کردند . (1)

امام صادق ( علیه السلام ) در تفسیر فحشاء ، منکرو بغی فرمود : مقصود فلانی (ابوبکر) و فلانی (عمر) و فلانی (عثمان) است . (2)

ص : 21

امام محمّد باقر ( علیه السلام ) در تفسیر فحشاء و منکرو بغی فرمودند : آنان ، ستمگران به رسول الله صلی الله علیه و آله و اهل بیت ، کشندگان ایشان و کسانی اند که حقوق اهل بیت ( علیهم السلام ) را (از ایشان) بازداشتند . (1)

ص : 22

به یقین مرا آزردید . (1)

امام جعفر صادق ( علیه السلام ) فرمودند : حضرت زهرا علیها السلام به ابوبکر و عمر فرمود : آیا از رسول خدا صلی الله علیه و آله نشنیدید که می فرمودند : فاطِمَةُ بَضْعَةٌ مِنِّی ، فَمَنْ آذاها فَقَدْ آذانی ، وَ مَنْ آذانی فَقَدْ آذَی اللَّهَ؟ فاطمه پاره ای از (وجود) من است ، پس هرکس اورا بیازارد ، مرا آزرده است و هرکس مرا بیازارد ، خدا را آزرده است؟ گفتند : آری (شنیده ایم) . حضرت فرمود : فَوَ اللَّهِ لَقَدْ آذَیْتُمانی پس به خدا سوگند شما دو تن مرا آزردید . (2)

ص : 23

خدای تعالی می فرماید : *إِنَّ الَّذینَ یُؤْذُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ وَ أَعَدَّ لَهُمْ عَذاباً مُهینا(1) همانا کسانی که خدا و پیامبرش را آزار می دهند ، خداوند آنان را در دنیا و آخرت لعنت کرده و برای آنها عذاب خوارکننده ای مهیّا ساخته است* .

*وَ الَّذینَ یُؤْذُونَ رَسُولَ اللَّهِ لَهُمْ عَذابٌ أَلیم(2) و آن کسانی که رسول خدا را می آزارند ، عذاب دردناکی برای آنهاست* .

ص : 24

در کتاب شریف بحارالأنوار : جلد30 صفحه287 باب20 حدیث151 به سند خود از قسمت مفقود شده کتاب شریف دلائل الإمامة به سندش از سعید بن المسیّب نقل می کند که عمر بن الخطّاب علیه اللّعنة و العذاب در نامهٴ خود به معاویه ادخله الله الهاویة چنین نوشت : . . . فخرجت فاطمة فوقفت من وراء الباب ، فقالت : أَیُّهَا الضّالُّونَ الْمُکَذِّبُونَ ! ماذا تَقُولُونَ وَ أَیَّ شَیْ ءٍ تُرِیدُونَ؟ فقلت : یا فاطمة ! فقالت فاطمة : ما تَشاءُ یا عُمَرُ؟ فقلت : ما بال ابن عمّک قد أوردک للجواب و جلس من وراء الحجاب؟ فقالت لی : طُغْیانُکَ یا شَقِیُّ أَخْرَجَنِی وَ أَلْزَمَکَ الْحُجَّةَ ، وَ کُلَّ ضالٍّ غَوِیٍّ . فقلت : دعی عنک الأباطیل و أساطیر النّساء و قولی لعلیٍّ یخرج ، لا حبّ و لا کرامة . فقالت : أَ بِحِزْبِ الشَّیْطانِ تُخَوِّفُنی یا عُمَرُ وَ کانَ حِزْبُ الشَّیْطانِ ضَعِیفاً؟ فقلت : إن لم یخرج جئت بالحطب الجزل و أضرمتها ناراً علی أهل هذا البیت و أحرق من فیه ، أو یقاد علیٌّ إلی البیعة ، و أخذت سوط قنفذٍ فضربت و قلت لخالد بن الولید : أنت و رجالنا هلمّوا فی جمع

ص : 25

الحطب ، فقلت : إنّی مضرمها . فقالت : یا عَدُوَّ اللَّهِ وَ عَدُوَّ رَسُولِهِ وَ عَدُوَّ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ . فضربت فاطمة یدیها من الباب تمنعنی من فتحه فرمته فتصعّب علیّ فضربت کفّیها بالسّوط فألّمها ، فسمعت لها زفیراً و بکاءً ، فکدت أن ألین و أنقلب عن الباب فذکرت أحقادعلیٍّ و ولوعه فی دماء صنادید العرب ، و کید محمّدٍ و سحره ، فرکلت الباب و قد ألصقت أحشاءها بالباب تترسه ، و سمعتها و قد صرخت صرخةً حسبتها قد جعلت أعلی المدینة أسفلها ، و قالت : یا أَبَتاهْ یا رَسُولَ اللَّهِ ! هکَذا کانَ یُفْعَلُ بِحَبِیبَتِکَ وَ ابْنَتِکَ ، آهِ یا فِضَّةُ ! إِلَیْکِ فَخُذِینِی فَقَدْ وَ اللَّهِ قُتِلَ ما فِی أَحْشائِی مِنْ حَمْلٍ . و سمعتها تمخض و هی مستندةٌ إلی الجدار ، فدفعت الباب و دخلت فأقبلت إلیّ بوجهٍ أغشی بصری ، فصفقت صفقةً علی خدّیها من ظاهر الخمار فانقطع قرطها و تناثرت إلی الأرض(1) . . . - . . . پس فاطمه آمد و پشت در

ص : 26

ایستاد و گفت : ای گمراهانِ تکذیب کننده ! چه می گویید و چه می خواهید؟ گفتم : ای فاطمه ! گفت : چه می خواهی ای عمر؟ گفتم : چرا پسر عمویت تو را برای پاسخ گویی فرستاده و خود در پس پرده نشسته است؟ در پاسخ به من گفت : ای بدبخت ! سرکشی تو مرا بیرون آورد تا حجّت را بر تو و هر گمراهِ سرکش دیگر ، تمام کند . گفتم : این یاوه ها و افسانه های زنانه را از خود واگزار و به علی بگو بیرون آید که دوستی و احترامی در بین نیست . گفت : آیا مرا از لشکر شیطان می ترسانی ای عمر ، حال آنکه لشکر شیطان ناتوان است؟

ص : 27

گفتم : اگر بیرون نیاید ، هیزم خشک بسیار زیادی می آورم و کسانی را که در خانه هستند ، می سوزانم مگر اینکه علی را برای بیعت بیرون کشیده ، همراه ببریم . و تازیانهٴ قنفذ را گرفتم و زدم . و به خالد بن ولید گفتم : تو و مردان ما ، هیزم جمع کنید . سپس گفتم : من آن را برمی افروزم . فاطمه گفت : ای دشمن خدا و دشمن پیامبرش و دشمن امیرالمؤمنین . سپس فاطمه دست هایش را جلوی خانه گرفته ، نمی گذاشت در را بگشایم . سعی کردم در را بگشایم امّا این کار بر من سخت و دشوار شد . پس با تازیانه به دو دست او زدم که او را به درد آورد . صدای نالهٴ سوزناک و گریهٴ او را شنیدم . نزدیک بود نرم شوم و از در آن خانه بازگردم . در این هنگام کینه هایی که از علی داشتم و آزمندی و حرصی که او بر ریختن خون بزرگان عرب داشت و نیز نیرنگ و جادوگری محمّد را یاد کردم ، پس به در لگد زدم در حالی که فاطمه

ص : 28

شکم خود را به در چسبانده بود و از آن نگهبانی می کرد . و از او شنیدم که فریادی برآورد که گمان کردم مدینه زیر و رو شد و گفت : ای پدرجان ، ای رسول خدا ! با حبیبه و دختر تو این چنین رفتار می شود . آه ای فضّه ! مرا دریاب که به خدا سوگند طفلی که در شکم من بود کشته شد . و صدای نالهٴ او را به خاطر درد زایمان ، شنیدم در حالی که به دیوار تکیه داده بود . پس در را فشار داده و داخل شدم . به من رو آورد طوری که بینایی مرا پوشاند (جلوی دید مرا گرفت) . بدین جهت از روی مقنعه ، طوری بر گونه هایش سیلی زدم که گوشواره اش گسیخت ، (قطعه قطعه شده و) بر روی زمین پراکنده شد . . . .

ص : 29

اللَّهَ عَلَیْکَ فِی کُلِّ صَلاةٍ أُصَلِّیها

پس همانا خدا و فرشتگانش را گواه می گیرم ! به درستی که شما مراخشمگین کرده و خشنود ننمودید و چون پیامبر صلی الله علیه و آله را ملاقات کنم حتماً شکایت شما را نزد او خواهم برد . . . به خدا سوگند ! در هرنماز که به پا می دارم ، تو را نفرین می کنم . (1)

ص : 30

ص : 31

دربارهٴ اعتبار این دعای شریف و عظیم الشّأن ، دلایل محکم بسیاری وجود دارد که برخی از آنها آورده می شود .

متن این دعای شریف ، نه تنها با قرآن و سنّت مسلّمه ، هیچ تعارضی ندارد ، بلکه شواهد بسیاری نیز در آن دو دارد که در کتاب «رشح الولاء» از آن ها یاد شده است .

عبارت های دعا بر حقایق قرآنی و تاریخی مستند دلالت دارد و کسی را دلیل بر انکار آن ها نیست .

متن این دعای شریف بر سیاق دعاهای مسلّم الصدور از خاندان عصمت و طهارت است و کسی که از دریای معارف آنان چشیده است اختلافی در آن نمی یابد .

همچنین گذشته از اینکه حتّی یک نفر از علما و محدّثین ، بر سند و متن این دعا خدشه ای وارد نکرده اند ، متن آن ، مورد قبول علما و محدّثین بوده است و فقرات آن را در موارد

ص : 32

بسیاری نقل کرده اند . این دعا ، مورد پذیرش بزرگانی هم چون فیض کاشانی ، مجلسی اوّل و دوّم ، صاحب مستدرک الوسائل و شیخ مرتضی انصاری و . . . دیگر علمای شیعه می باشد .

ص : 33

علیّ بن طاووس بوده است و سیّد از ایشان اجازهٴ نقل حدیث داشته و از او با عنوان «شیخ فاضل و حافظ» یاد می کند . صاحب وسائل الشّیعة نیز از ایشان با تعبیر«عالم و فاضل و محقّق» یاد نموده است . صاحب الذّریعة می نویسد : وی از جلیل ترین های استادان سیّد ابن طاووس بوده است . مجلسی اوّل و دوم ، شیخ کفعمی و سایرین ، از او به علم و تحقیق یاد نموده اند و کسی وی را قدح نکرده است .

علما و محدّثین شیعه ، از کتاب های ایشان روایاتی را نقل کرده اند و سیّد بن طاووس ، تمامی کتاب های حدیث و فقه و سایر علوم اسلامی را از طریق وی نقل می نماید .

ص : 34

و قد روی أنّ أمیرالمؤمنین علیّاً صلوات الله علیه دخل المسجد ذات لیلة ، فظنّ أنّ المسجد خالٍ لیس فیه أحد و شرع فی صلاة اللّیل و جهر فی قراءة القرآن و ما کان له من الأوراد حتّی وصل الوتر . فلمّا ابتدأ بقراءة دعاء القنوت و فرغ ، قرأ هذا الدّعاء بصوت عال ، ظنّا بخلوّ المسجد و غیبة النّاس عنه . فلمّا فرغ من صلاته و دعائه ، جلس ، فأحسّ بحضور إنسان ، فقال : هَلْ فِی الْمَسْجِدِ أَحَدٌ؟ فأجابه عبدالله بن العبّاس رحمهما الله ، فقال : نعم ، یا أمیرالمؤمنین مملوکک .

فقال : هَلْ مَعَکَ غَیْرُکَ؟ فقال : لا ، لیس معنا ثالث . فقال : وَ هَلْ سَمِعْتَ دُعاءَ الْوَتْرِ وَ ما دَعَوْتُ بِهِ؟ فقال : نعم . فقال : هَلْ حَفِظْتَهُ؟ فقال : نعم ، حفظته یا أمیرالمؤمنین . فقال : فَاحْفَظْهُ فَإِنَّهُ مِنْ غَوامِضِ الْأَسْرارِ ، وَ لا یَطَّلِعَ عَلَیْهِ أَحَدٌ اِلّا عِتْرَتی وَ اَهْلَ بَیْتی . اَمّا عَهْدی مَعَکَ اَنْ لا تُظْهِرُ لِاَحَدٍ غَیْرَ اَهْلٍ ، وَ کُنْ بِهِ ضَنیناً . مَنْ دَعا بِهِ مِنْ خالِصِ اِعْتِقادِهِ ، وَ صَفاءِ نِیَّتِهِ ، وَ صِدْقِ طَوِیَّتِهِ قَضَی اللَّهُ لَهُ حاجاتَهُ بِفَضْلِهِ وَ بَرَکاتِهِ .

و الدعاء هذا : اللَّهُمَّ الْعَنْ صَنَمَیْ قُرَیْشٍ وَ . . . .

توجّه کنید که امیرالمؤمنین در شب و روز و هنگام سحرگاه ،

ص : 35

در دعاهای وتر خود ، بر خواندن این دعا مواظبت می نموده و بهابن عبّاس فرمودند : این دعا ازغوامض اسرار و کرائم اوراد است و جز اهل بیت و عترت علیهم السلام از آن آگاهی ندارند و عهد من با تو آن است که آن را جز نزد کسانی که اهلیّت آن را دارند (شیعیان حافظ اسرار) ، فاش نکرده و از انجام این کار خودداری کنی . هرکس با باور پاک و صفای نیّت و راستی اش این دعا را بخواند ، خداوند به فضل و برکت هایش ، خود حاجت های او را برایش روا کند .

اضافه بر محدّثین از علمای شیعه که اعتبار این دعای شریف نزد آنان از مسلّمات است ، فقهای شیعه نیز آن را اخذ به قبول نموده اند . از میان آنان شیخ انصاری صاحب کتاب فرائد الأصول و المکاسب است که کتاب ها و نظرات ایشان هنوز از کتاب های درسی رایج در حوزه های علمیّه است . ایشان در کتاب الصّلاة : جلد1 صفحه415 می نویسد : مضافاً إلی ورود بعض الأدعیة المشتملة علی هذه الکلمة کدعاء صنمی قریش

ص : 36

الذی کان یقنت به أمیرالمؤمنین ( علیه السلام ) - اضافه بر آنکه برخی از دعاهای وارد شده شامل این کلمه است ، مانند دعای صنمی قریشی که امیرالمؤمنین ( علیه السلام ) پیوسته بدان قنوت می فرمودند .

ص : 37

خواندن آن مواظبت می نمودند و بر تلاوت آن در هنگام سحرگاه ، در ضمن دعاهای وتر و نماز شب خود ، مداومت می کردند (سپس شرح را آغاز کرده است) .

ایشان تصریح دارد که این دعای شریف ، دارای روایات و سندهایی چند از جانب افراد مورد اطمینان است . کمترین جمع در عربی ، عدد سه می باشد که ایشان علاوه بر تأکید بر صحّت آنها ، اعلام می کند که در صحّت سند آن روایات ها ، جای هیچ تردیدی نیست .

ص : 38

که کهن ترین شرحی است که به دست ما رسیده است .

٢- کتاب «شرح دعاء صنمی قریش» نگارش ملا علی عراقی که آن را در سال٨٧٨ قمری نگاشته است .

٣- کتاب «شرح دعاء صنمی قریش» نگارش ملا عیسی خان اردبیلی که شرحی نیکو فایده بوده و آن را در سرزمین هند نگاشته است .

٤- «شرح دعاء صنمی قریش» نگارش یوسف بن حسین بن محمّد نصیر طوسی اندرودی .

٥-«ذخر العالمین فی شرح دعاء الصّنمین» نگارش ملا محمّد مهدی بن مولی علی اصغر بن محمّد یوسف قزوینی ، که به زبان فارسی نگاشته شده و در سال ١١١٦ قمری نگارش آن پایان یافته است .

٦- «شرح دعاء صنمی قریش» که شرحی به زبان فارسی و در غایت گستردگی بوده و نزد محدّث میرزا عبدالرّزّاق همدانی

ص : 39

یافت شده است .

٧- «نسیم العیش فی شرح دعاء صنمی قریش» نگارش میر سیّد علیّ بن مرتضی طبیب موسوی دزفولی که نگارش آن را در ماه محرّم سال١١٦٦ قمری به پایان رسانده است .

٨- «شرح دعاء صنمی قریش» نگارش میرزا محمّدعلی مدرّس چهاردهی نجفی .

٩- «ضیاء الخافقین فی شرح دعاء الصّنمین» که ترجمه گونهٴ رشح الولاء است .

ما نیز به آن اضافه می کنیم :

١٠- «شرح دعاء صنمی قریش» نگارشملا حبیب الله شریف کاشانی متوفی سال ١٣٤٠قمری . به علاوه محدّثینی چون مجلسی اوّل در شرح من لا یحضره الفقیه عربی و فارسی ، مجلسی دوّم در بحارالأنوار و . . . و سایر محدّثین از علما ، فقراتی از این دعای عظیم الشّأن را

ص : 40

شرح نموده اند .

ص : 41

قُرَیْشٍ وَ جِبْتَیْها . . . و دعا را شرح کرده اند .

٣- «المحتضر»نوشته شیخ حسن بن سلیمان حلّی از علمای قرن هشتم و از شاگردان فقیه شیعه شهید اوّل است . وی در صفحه٧١ حدیث ٩٣می نویسد : و قد روی أن أمیر المؤمنین ( علیه السلام ) قنت فی صلاته بقوله : اللَّهُمَّ الْعَنْ صَنَمَیْ قُرَیْشٍ وَجِبْتَیْها وَ . . . - و به تحقیق روایت شده است که امیر المؤمنین ( علیه السلام ) در قنوت خود این دعا را خوانده اند .

هم چنین در صفحه ١١١ حدیث ١٣٩ می نویسد : و ممّا یدلّ علی ما قلناه من أنّهما کانا منافقین غیر مؤمنین ما سمع من قنوت مولانا أمیر المؤمنین ( علیه السلام ) و هو هذا : اللَّهُمَّ [ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ ] الْعَنْ صَنَمَیْ قُرَیْشٍ وَ . . . - و از جمله چیزهایی که دلالت می کند بر آنچه گفتیم -مبنی بر اینکه آن دو (ابوبکر و عمر علیهما اللّعنة) منافق بوده و مؤمن نبودند - آن است که از قنوت نماز مولانا امیرالمؤمنین ( علیه السلام ) شنیده شد که فرمود : اللَّهُمَّ [ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ ] الْعَنْ صَنَمَیْ

ص : 42

قُرَیْشٍ وَ . . . .

٤و٥- کتاب «المصباح (جنّة الأمان الواقیة) »و کتاب «البلد الأمین» نگارش شیخ ابراهیم بن علیّ عاملی کفعمی متوفی سال 905 قمری . ایشان در صفحه ٥٥٢ از کتاب المصباح می نویسد : ثمّ ادع بهذا الدّعاء المرویّ عن علیّ ( علیه السلام ) : سپس دعا کن به این دعا که از حضرت علی ( علیه السلام ) روایت شده است : اللَّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ ، وَ الْعَنْ صَنَمَیْ قُرَیْشٍ وَ . . . .

٦- کتاب شریف «روضةالمتّقین فی شرح من لایحضره الفقیه » نگارش ملامحمّد تقی مجلسی اوّل متوفی سال١٠٧٠ هجری در جلد٥ صفحه ٢٤٢ می نویسد : کما کنّی عن العمرین فی دعاء صنمی قریش بالجبتین و الطاغوتین ، بل الظاهر و الشائع من الأخبار عن الأئمّة الأطهار سلام اللّه علیهم أنّ کلّما ورد فی الآیات من الجبت و الطاغوت و غیرهما فهم المراد منها و إن شئت التفصیل فلاحظ الکافی ، و بصائر الدرجات ، و المحاسن ، و غیرها بل الظاهر من الأخبار أنّه لا تحصل الولایة إلّا بالبراءة منهم و من أتباعهم ، و لهذا لم یرد دعاء یذکر فیه

ص : 43

الولایة إلّا و هی متَّبعة بالبراءة فتدبّر -چنان که به کنیه از دو عمر (ابوبکر و عمر) در دعای صنمی قریش ، دو جبت و دو طاغوت یاد شده است ، بلکه از اخباری که از امامان اطهار- که درود خدا بر آنان باد - آشکار و مشهور است ، این است که آنچه در آیات قرآن ، سخن از جبت و طاغوت و غیر اینها شده ، مقصود آنان هستند و اگر تفصیل بیشتر خواستی ، کتاب های الکافی و بصائر الدّرجات و المحاسن و غیر آن ها را ملاحظه نما . بلکه از احادیث آشکار است که ولایت ، جز به بیزاری جستن از آن ها (ابوبکر و عمر و . . . ) و پیروان آن هاحاصل نمی شود و به همین جهت است که دعایی وارد نشده مگر اینکه به دنبال آن برائت نیز آمده است ، بنابراین تدبّر نما .

٧- وی در کتاب شریف «لوامع صاحبقرانی» در شرح فارسی کتاب من لایحضره الفقیه جلد٦ صفحه٢٣٨ می نویسد : و در دعای صنمی قریش نیز حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه اشاره فرمود که : وَ دَبابٍ دَحْرَجُوها . . . .

در جلد٨ صفحه٥٩٠ گوید : و تسمیه ایشان به جبت و طاغوت ابتدا از حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه شد

ص : 44

در دعای صنمی قریش که آن حضرت در قنوت و سجده نماز شب و غیر آن می خواندند ، و چون لفظ لات و عزّی مؤنّث است کنایه از آن دو ملعونه (عائشة و حفصة) است که نماز کسی تمام نشود تا در تعقیب آن نماز چهار مرد و چهار زن را لعنت نکند و آن : فلان (ابوبکر) و فلان (عمر) و فلان (عثمان) و معاویه است ، و فلانه (عایشه) و فلانه (حفصه) و امّ الحکم خواهر معاویه و هند مادر آن ملعون است .

٨- کتاب شریف «الوافی» نگارش ملا محمّد محسن فیض کاشانی متوفی سال١٠٩١ قمری است . وی در جلد٢ صفحه٢١٧ می نویسد : . . . أراد بالصنمین الأوّلین کما فی دعاء

ص : 45

صنمی قریش . . . - (امام محمّدباقر ( علیه السلام ) ) با فرمایش خود از صَنَمَین (دوبت) ، دو اوّلی (ابوبکر و عمر) را اراده نموده چنان که در دعای صنمی قریش است . . . .

٩- کتاب «علم الیقین فی اصول الدّین»نگارشملامحسن فیض کاشانی . او در جلد٣صفحه٨٣٠ فصل٧ (تظلّم مولانا أمیرالمؤمنین ( علیه السلام ) . . . ) می نویسد : و لیعلم أنّ تظلّم مولاناأمیرالمؤمنین ( علیه السلام ) ممّن تقدّم ، علیه کثیر فی کلامه و خطبه و دعواته ، و سنذکر شیئا من ذلک : فمنه ما رواه الکفعمی عن ابن عبّاس ، عن علیّ ( علیه السلام ) : أنّه کان یقنت بهذا الدعاء فی صلاته و قال : إنّ الدّاعی به کالرّامی مع النّبی صلی الله علیه و آله فی بدر و احد و حنین بألف ألف سهم و هو : اللَّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ ، وَ الْعَنْ صَنَمَیْ قُرَیْشٍ وَ . . . -و باید دانست که به یقین مولای ما امیرمؤمنان ( علیه السلام ) از پیشینیان خود (ابوبکر و عمر و عثمان) در سخنان ، خطبه ها و دعاهای خود ، تظلّم می فرمود و به زودی برخی از آن را ذکر می کنیم : از جمله متنی است که

ص : 46

کفعمی آن را از ابن عبّاس از حضرت علی ( علیه السلام ) نقل کرده است که حضرت در نماز به آن قنوت می کردند و فرموده اند : همانا (ثواب) کسی که این دعا را بخواند مانند کسی است که در رکاب پیامبر صلی الله علیه و آله در جنگ بدر و احد و حنین ، هزار هزار تیر (به سوی کافران) پرتاب کرده باشد ، و آن دعا این است : اللَّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ ، وَ الْعَنْ صَنَمَیْ قُرَیْشٍ وَ . . . .

١٠- کتاب «قرّة العیون» تألیف ملا محسن فیض کاشانی نشر دار الکتاب الإسلامی است . وی در صفحه٤١٧ می نویسد : کلمة فیها اشارة الی ارتداد أکثر هذه الأمّة بعد نبیّها و السبب فی ذلک . . . و قد أشار أمیر المؤمنین ( علیه السلام ) إلی بعض منکراتهم فی دعاء صنمی قریش -سخنی در اشاره به ارتداد بیشتر این امّت و سبب آن . . . همانا امیرمؤمنان در دعای صنمی قریش به برخی از آن هااشاره نموده است .

١١- کتاب «نوادر الأخبار» نوشتهٴملا محسن فیض کاشانی نشر مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی تهران . او در

ص : 47

صفحه١٨٤ می نویسد : باب إظهار مخالفتهم بعد وفاة النّبی صلّی اللّه علیه و آله و ارتدادهم جهراً . . . و قد أشار أمیرالمؤمنین ( علیه السلام ) إلی بعضها فی دعاء صنمی قریش -باب آشکار نمودن مخالفتشان با ولایت پس از وفات پیامبر صلّی الله علیه و آلهو ارتداد آشکار آنان . . . و به تحقیق امیرمؤمنان ( علیه السلام ) در دعای صنمی قریشبه برخی از آن ها اشاره نموده است .

١٢- مرحوم علّامه ملا محمّدباقر مجلسی دوّم متوفّی سال١١١١ قمری . ایشان در دائرة المعارف عظیم شیعه بحارالأنوار جلد30 صفحه393 حدیث166و١٦٧ می گوید : ودعاء صنمی قریش مشهور بین الشّیعة ، ورواه الکفعمی عن ابن عبّاس ، أنّ أمیرالمؤمنین ( علیه السلام ) کان یقنت به فی صلاته -و دعای صنمی قریش که در میان شیعیان مشهور است و کفعمی آن را از ابن عبّاس چنین نقل کرده کهامیرالمؤمنین ( علیه السلام ) به آن دعا قنوت می کردند . سپس دعا را

آورده است .

ص : 48

و در جلد31صفحه631حدیث133 می نویسد : سلف دعاء صنمی قریش الذی هو دعاء رفیع الشّأن ، عظیم المنزلة ، رواه عبداللّه ابن عبّاس عن علیّ ( علیه السلام ) أنّه کان یقنت به ، وقال : اِنَّ الدّاعِیَ بِهِ کَالرّامِی مَعَ النَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی بَدْرٍ وَ أُحُدٍ وَ حُنَیْنٍ بِأَلْفِ أَلْفِ سَهْمٍ -دعای صنمی قریش گذشت - که دعایی بلند مرتبه و عظیم المنزلة است - که عبدالله ابن عبّاس از حضرت علی ( علیه السلام ) آن را روایت کرده و این که حضرت پیوسته به آن قنوت می کرده و فرموده اند : همانا (ثواب) دعاکننده به این دعا چون کسی است که در رکاب پیامبر صلی الله علیه و آله در جنگ بدر و احد و حنین هزار هزار تیر (به سوی کافران) پرتاب نموده باشد .

١٣- «ترجمه فرحة الغری» علّامه ملّا محمّد باقر مجلسی دوّم در صفحه103ب6 گوید : و تسمیه به جبت و طاغوت ابتداء از حضرت امیرالمؤمنین ( علیه السلام ) شد در دعای صنمی قریش که آن حضرت در قنوت و سجده نماز شب و غیر آن

ص : 49

می خواندند . (نام گذاری ابوبکر و عمر به «جبت» و «طاغوت» نخست از جانب امیرالمؤمنین ( علیه السلام ) و آن هم در دعای صنمی قریش - که در قنوت و سجده نماز و . . . می خوانده اند - صورت گرفت) .

١٤- کتاب «نورالبراهین» نگاشته سیّد جلیل نعمةالله جزائری متوفی سال ١١١٢هجری نشر اسلامی قم است . ایشان در جلد٢صفحه٣٤٤ چنین مرقوم فرموده است : هم أصنام قریش ، کما یظهر من دعائه علیه السلام فی دعاء صنمی قریش واللّعن علیهما - آنان (ابوبکر و عمر) بت های قریش اند ، چنان که از دعای حضرت علی ( علیه السلام ) در دعای صنمی قریش و لعنت نمودن آن دو آشکار می شود .

١٥- کتاب شهاب ثاقب تألیف ملا مهدی نراقی متوفی سال1244 هجری ، نشر کنگره بزرگداشت محقّقان نراقی در سال 1380 خورشیدی است . وی در صفحه٢٩ می نویسد : و در دعای صنمی قریش که به حدّ یقین رسیده است که از کلام

ص : 50

معجز نظام حضرت امیرالمؤمنین ( علیه السلام ) است و عدول مشایخ شیعه به طرق معتبره ، این دعا را از آن حضرت روایت کرده اند اشاره به این معنی شد و در آن دعا حضرت ابتدا فرموده که «اللَّهُمَّ الْعَنْ صَنَمَیْ قُرَیْشٍ وَ جِبْتَیْها وَ طاغُوتَیْها . . . » یعنی : بار خدایا لعن کن بر دو صنم قریش و بر دو جبت و دو طاغوت قریش . بعد از آن به ازای عمل بدی که ایشان کرده اند ، لعنی بر ایشان کرده است و آن اعمال را به تفصیل اسم برده از غصب خلافت و منع ارث ، و منبر پیغمبر صلی الله علیه و آله را خالی کردن از وصیّ او و غیر ذلک از اعمال قبیحه ایشان تا آن که ایشان را لعن کرده به سبب بالا رفتن ایشان بر عقبه و انداختن دبّاب بر پیش پای پیغمبر صلی الله علیه و آله ، و اکثر فقرات آن دعا نصّ صریح است که مراد از صنمی قریش اول و ثانی اند و هر که ملاحظه فقرات آن رابکند می داند که حضرت امیر ( علیه السلام ) از ایشان چه در دل داشته (است) .

ص : 51

١٦- کتاب شریف«مستدرک الوسائل»نوشته میرزا حسین نوری طبرسی متوفی سال١٣٢٠ هجری چاپ موسّسة آل البیت علیهم السلام است . وی درجلد 4 صفحه 405 حدیث 50 21/8 از کتاب «البلدالأمین» و «جنّةالأمان» کفعمی از حضرت علی ( علیه السلام ) نقل نموده که حضرت به آن قنوت می کردند و فرموده اند : اِنَّ الدّاعِیَ بِهِ کَالرّامِی مَعَ النَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فی بَدْرٍ وَ أُحُدٍ بِأَلْفِ أَلْفِ سَهْمٍ - برای دعا کننده به این دعا (ثواب) کسی است که در رکاب پیامبر صلّی الله علیه و آله در جنگ بدر و احد ، هزار هزار تیر (به سوی کافران) پرتاب نموده باشد .

١٧- و میرزا حبیب الله خویی متوفی سال ١٣٢٤ قمری در جلد14صفحه397 «منهاج البراعة» در شرح بر نهج البلاغة می نویسد : . . . دعاؤه المعروف بدعاء صنمی قریش الّذی کان یواظب علیه فی قنوته و سایر أوقاته ، و قد رواه غیر واحد من أصحابنا قدّس اللّه أرواحهم فی مؤلّفاتهم ، و أحببت

ص : 52

نقله هنا لکونه أنقض لظهر النّاصبین ، و أرغم أنف المعاندین ، و أبطل لزعم من توهّم ثناء أمیرالمؤمنین لهذین الذین لا حریجة لهما فی الدّین - . . . دعای حضرت علی ( علیه السلام ) که معروف است به «دعای صنمی قریش» که در قنوت و سایر اوقات شان ، به خواندن آن مواظبت می نمودند . و نه یک تن (شمار بسیاری) از اصحاب ما (شیعیان) قدّس الله ارواحهم در نوشته های خود آن را روایت نموده اند و من نیز دوست داشتم آن را در اینجا نقل نمایم زیرا آن بر ناصبیان کمرشکن تر ، و بر ساییدن بینی دشمنان کاری تراست و برای ادّعای کسانی که توهّم می کنند امیرالمؤمنین ( علیه السلام ) این دو تن را (عمر و ابوبکر) - که جایگاهی در دین ندارند - ثنا گفته است ، باطل کننده تر است .

١٨- کتاب «التّعلیقة علی المکاسب» نگاشته سیّد مجاهد عبدالحسین لاری متوفی سال ١٣٤٢ هجری چاپ مؤسسة المعارف الإسلامیة - قم است . وی در جلد١صفحه٢٣٢

ص : 53

می نویسد : بل کان علیّ علیه السّلام یقنت بلعن صنمی قریش فی کلّ غداة - بلکه حضرت علی ( علیه السلام ) در هر صبح گاه به دعای صنمی قریش قنوت می فرمود .

١٩- کتاب گران سنگ دائرة المعارف فقه مأثور اهل بیت اطهار علیهم السلام «جامع أحادیث الشّیعة» که به دستور و إشراف آیةالله بروجردی رحمه الله علیه گردآوری شده است ، این دعای شریف را در جلد 5 صفحه312 حدیث 3256 (14) از مستدرک الوسائل آورده است .

٢٠- آیةالله مرعشی نجفی رحمه الله علیه در گنجینهٴ ارزشمند «شرح إحقاق الحق» جلد 1 صفحه 337 می نویسند : . . . کما أشار إلیه مولانا أمیرالمؤمنین علیّ ( علیه السلام ) ، فی دعاء صنمی قریش ، بقوله : اللَّهُمَّ الْعَنْ صَنَمَیْ قُرَیْشٍ وَ . . . - چنان که مولای ما امیرالمؤمنین علی ( علیه السلام ) در دعای صنمی قریش به این موضوع اشاره نموده است به فرمایش خود : اللَّهُمَّ الْعَنْ صَنَمَیْ قُرَیْشٍ وَ . . . .

علاوه بر تمام اینها ، دعاهایی وجود دارند که در مضمون و

ص : 54

الفاظ با دعای شریف صنمی قریش شباهت بسیاری دارند . از جمله دعای ارزشمندی است که سیّد جلیل ابن طاووس در کتاب شریف مهج الدّعوات از کتاب جامعی قدیمی تألیف محمّد بن محمّد بن عبدالله بن فاطر به سند متّصل خود از شیخ صدوق و او به سند متّصل خود از امام صادق ( علیه السلام ) نقل می کندکه فرمود : مِنْ حَقِّنا عَلَی أَوْلِیائِنا وَ أَشْیاعِنا أَنْ لایَنْصَرِفَ الرَّجُلُ مِنْهُمْ مِنْ صَلاتِهِ حَتَّی یَدْعُوَ بِهذَا الدُّعاءِ وَ هُوَ - از جمله حقوق ما (اهل بیت) بر دوستان و شیعیانمان این است که از نماز خود فارغ نشوند جز آنکه این دعا را بخوانند :

ص : 55

اللّهُمَّ اِنّی اََسْاََلُکَ بِحَقِّکَ الْعَظیمِ الْعَظیمِ ، اََنْ تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطّاهِرینَ ، وَ اَنْ تُصَلِّیَ عَلَیْهِمْ صَلاةً تامَّةً دائِمَةً ، وَ اََنْ تُدْخِلَ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ ، وَ مُحِبّیهِمْ ، وَ اََوْلیائِهِمْ ، حَیْثُ کانُوا ، وَ اََیْنَ کانُوا ، فی سَهْلٍ ، اََوْ جَبَلٍ ، اََوْ بَرٍّ ، اََوْ بَحْرٍ ، مِنْ بَرَکَةِ دُعائی ، ما تُقِرُّ بِهِ عُیُونَهُمْ .

خدایا ! از تو می خواهم به حقّ تو که بزرگ است بزرگ ، که بر محمّد و خاندان پاک او درود فرستی ، و بر آنان درودی جاودان بفرستی و اینکه از برکت دعای من بر محمّد و آ ل محمّد و دوست داران و پیروان ایشان ، هر کجا که باشند ، در همواری یا کوهستان یا بیابان یا دریا ، چیزی را داخل کنی که چشمان ایشان به سبب آن روشن شود .

ص : 56

اِحْفَظْ یا مَوْلایَ الْغائِبینَ مِنْهُمْ ، وَ ارْدُدْهُمْ اِلی اََهالیهِمْ سالِمینَ ، وَ نَفِّسْ عَنِ الْمَهْمُومینَ ، وَ فَرِّجْ عَنِ الْمَکْرُوبینَ ، وَ اکْسُ الْعارینَ ، وَ اََشْبِعِ الْجائِعینَ ، وَ اََرْوِ الظّامِئینَ ، وَ اقْضِ دَیْنَ الْغارِمینَ ، وَ زَوِّجِ الْعازِبینَ ، وَ اشْفِ مَرْضَی الْمُسْلِمینَ ، وَ اََدْخِلْ عَلَی الْاَمْواتِ ما تَقَرُّ بِهِ عُیُونُهُمْ ، وَ انْصُرِ الْمَظْلُومینَ مِنْ اََوْلیاءِ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمُ السَّلامُ ، وَ اََطْفِئْ نائِرَةَ الْمُخالِفینَ .

ص : 57

ای مولای من ! غایبان ایشان را نگهبانی کن و آنان را سلامت به خانواده هایشان بازگردان . و (غم را) از غمگینان و (اندوه را) از اندوهناکان زایل کن . برهنه ها را بپوشان و گرسنه ها را سیر گردان و تشنگان را سیراب فرما و قرض قرض داران را ادا کن و عزبان را کدخدا کن و بیماران مسلمانان را شفا ده و بر مردگان آن چیزی را وارد گردان که به سبب آن دیدگان ایشان روشن شود و ستم دیدگان از پیروان آ ل محمّد علیهم السّلام را یاری کن و آتش (دشمنی) مخالفین را خاموش فرما .

ص : 58

اللّهُمَّ وَ ضاعِفْ لَعْنَتَکَ ، وَ بَاْسَکَ ، وَ نَکالَکَ ، وَ عَذابَکَ ، عَلَی اللَّذَیْنِ کَفَرا نِعْمَتَکَ ، وَ خَوَّنا رَسُولَکَ ، وَ اتَّهَما نَبیَّکَ ، وَ بایَناهُ ، وَ حَلّا عَقْدَهُ فی وَصیِّهِ ، وَ نَبَذا عَهْدَهُ فی خَلیفَتِهِ مِنْ بَعْدِهِ ، وَ ادَّعَیا مَقامَهُ ، وَ غَیَّرا اََحْکامَهُ ، وَ بَدَّلا سُنَّتَهُ ، وَ قَلَّبا دینَهُ ، وَ صَغَّرا قَدْرَ حُجَجِکَ ، وَ بَدَءا بِظُلْمِهِمْ ، وَ طَرَّقا طَریقَ الْغَدْرِ عَلَیْهِمْ ، وَ الْخِلافِ عَنْ اََمْرِهِمْ ، وَ الْقَتْلِ لَهُمْ ، وَ اِرْهاجِ الْحُرُوبِ عَلَیْهِمْ ، وَ مَنْعِ خَلِیفَتِکَ مِنْ سَدِّ الثَّلْمِ ، وَ تَقْویمِ الْعِوَجِ ، وَ تَثْقیفِ الْاَوَدِ ، وَ اِمْضاءِ الْاَحْکامِ ، وَ اِظْهارِ دینِ الْاِسْلامِ ، وَ اِقامَةِ حُدُودِ الْقُرْآنِ .

ص : 59

خداوندا ! لعنت ، شکنجه و عذابت را برای آن دو نفر دوچندان کن که نعمت تو را انکار و به پیامبرت خیانت کرده و تهمت زدند و او را دور و پیمان بسته شدهٴ او دربارهٴ وصیّ اش را شکستند و پس از او پیمانش را دربارهٴ جانشینش گسسته و جایگاه او را (برای خود) ادّعا نمودند . احکام و سنّت او را تغییر ، دین او را واژگون و ارزش حجّت های تو راکوچک شمردند و آغازگر ستم به ایشان بودند و رهسپار مسیر نیرنگ بر ایشان شدند ، مخالفت با دستور ایشان ، کشتنشان و آتش افروزی جنگ ها علیه ایشان و بازداشتن جانشین تو از اینکه شکاف های دین را ببندد و کژی ها را راست کرده و ناهماهنگی ها را هموار و احکام را جاری و دین اسلام را آشکار سازد و حدهای قرآن را بر پا دارد .

ص : 60

اللّهُمَّ الْعَنْهُما ، وَ ابْنَتَیْهِما ، وَ کُلَّ مَنْ مالَ مَیْلَهُمْ ، وَ حَذا حَذْوَهُمْ ، وَ سَلَکَ طَریقَتَهُمْ ، وَ تَصَدَّرَ بِبِدْعَتِهِمْ ، لَعْناً لا یَخْطُرُ عَلی بالٍ ، وَ یَسْتَعیذُ مِنْهُ اَهْلُ النّارِ .

خدایا ! آن دو نفر و دو دختر آنان را لعنت کن . و نیز لعنت کن تمام کسانی را که به انحراف آنان ، گرایش کرده باشند و مانند پیروی آنها پیروی کرده و راه آنان را رهروی کرده باشند و بدعت آنان را پیش انداخته باشند ، چنان لعنتی که بر خاطر هیچ کس نگذرد و اهل آتش از آن پناه جویند .

ص : 61

اِلْعَنِ اللّهُمَّ مَنْ دانَ بِقَوْلِهِمْ ، وَ اتَّبَعَ اََمْرَهُمْ ، وَ دَعا اِلی وَلایَتِهِمْ ، وَ شَکَّ فی کُفْرِهِمْ ، مِنَ الْاَوَّلینَ وَ الْآخِرینَ .

خدایا لعنت کن هر کس که گفتار ایشان را اطاعت کرده و فرمان آنها را پیروی کرده باشد و مردم را به دوستی آنها فرا خوانده و در کفر آنها شک داشته باشد ، از پیشینیان و پسینیان .

ثُمَّ ادْعُ بِما شِئْتَ (1) -سپس دعا کن به هرچه خواهی .

ص : 62

همچنین از جمله دعاهایی که محتوایی شبیه به دعای صنمی قریش دارد ، دعایی از امام رضا ( علیه السلام ) است که حضرت فرموده اند : (1) مَنْ دَعا فِی سَجْدَةِ الشُّکْرِ بِهذَا الدُّعاءِ کانَکَ الرّامِی مَعَ رَسُولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله یَوْمَ بَدْرٍ ( فی بَدْرٍ وَ أُحُدٍ وَ حُنَیْنٍ بِأَلْفِ أَلْفِ سَهْمٍ ) (2) . قالا : قلنا : فنکتبه؟ قال : اُکْتُبا إِذا أَنْتُما سَجَدْتُما سَجْدَةَ

ص : 63

الشُّکْرِ فَتَقولا :

هرکس این دعا را در سجده ی شکر بخواند مانند کسی است که در جنگ بدر و احد و حنین با هزار هزار تیر پیامبرخدا صلی الله علیه و آله را همراهی کرده باشد . (راویان گویند : ) عرض کردیم : دعا را بنویسیم؟ حضرت فرمود : بنویسید . چون سجده شکر به جا می آورید ، بگویید :

ص : 64

اللّهُمَّ الْعَنِ اللَّذَیْنِ بَدَّلا دینَکَ ، وَ غَیَّرا نِعْمَتَکَ ، وَ اتَّهَما رَسُولَکَ(1)

، وَ خالَفا مِلَّتَکَ ، وَ صَدّا عَنْ سَبیلِکَ ، وَ کَفَرا آلاءَکَ ، وَ رَدّا عَلَیْکَ کَلامَکَ ، وَ اسْتَهْزَءا بِرَسُولِکَ ، وَ قَتَلَا ابْنَ نبیِّکَ ، وَ حَرَّفا کِتابَکَ ، وَجَحَدا آیاتِکَ ، وَ سَخِرا بِآیاتِکَ ، وَ اسْتَکْبَرا عَنْ عِبادَتِکَ ، وَ قَتَلا اَوْلیاءَکَ ، وَ جَلَسافی مَجْلِسٍ لَمْ یَکُنْ لَهُما بِحَقٍّ ، وَح َمَلَا النّاسَ عَلی اَکْتافِ آلِ مُحَمَّدٍ (عَلَیْهِمُ الصَّلَواتُ وَ السَّلامُ) (2) .

ص : 65

خدایا ! لعنت کن آن دو نفری را که دین تو را تغییر داده و نعمت تو را دگرگون کردند (به کیفر و عذاب تبدیل کردند) و به پیامبرت تهمت زدند و با آیین تو مخالفت کرده و (مردم را) از (رهروی) راه تو باز داشتند . نسبت به نعمت های تو کفر ورزیده و سخن تو را بر تو بازگرداندند پیامبرت را ریش خند کردند و فرزند پیامبرت را کشتند . کتاب تو را تحریف کردند

و آیات تو را تکذیب و انکار کردند و استهزا نمودند و نشانه های تو را به ریش خند گرفتند و نسبت به پرستش تو تکبّر ورزیدند . اولیاء تو را کشتند و در جایگاهی نشستند که سزاوار آنان نبود و مردم را بردوش های آل محمّد علیهم الصّلوات و السّلام سوارکردند .

ص : 66

اللَّهُمَّ الْعَنْهُما لَعْناً یَتْلُو بَعْضُهُ بَعْضاً ، وَ احْشُرْهُما وَ اَتْباعَهُما اِلی جَهَنَّمَ زُرْقاً . اللّهُمَّ اِنّا نَتَقَرَّبُ اِلَیْکَ بِاللَّعْنَةِ لَهُما(1) ، وَ الْبَراءَةِ مِنْهُما ، فِی الدُّنْیاوَ الْآخِرَةِ . اللّهُمَّ الْعَنْ قَتَلَةَ اَمیرِالْمُؤْمِنینَ ، وَ قَتَلَةَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلیٍّ وَ ابْنِ فاطِمَةَ بِنْتِ رَسُولِ اللهِ(2) ، صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ .

ص : 67

خداوندا ! آن دو شخص را لعنت کن ، لعنتی پی درپی ، و آنان و پیروان آنان رابه سوی جهنّم روان کن در حالی که کور باشند . خدایا ! همانا ما به درگاه تو تقرّب می جوییم به سبب و وسیلهٴ لعنت فرستادن بر آن دو و بیزاری جستن از ایشان در دنیا و آخرت . خداوندا ! بر کشندهٴ امیرالمؤمنین لعنت فرست و کشندهٴ امام حسین ، پسرعلی و فاطمه دختر رسول الله صلی الله علیه و آله را لعنت کن .

ص : 68

اللّهُمَّ زِدْهُما عَذاباً فَوْقَ عَذابٍ(1) ، وَ هَواناً فَوْقَ هَوانٍ ، وَ ذُلًّا فَوْقَ ذُلٍّ ، وَ خِزْیاً فَوْقَ خِزْیٍ . اللَّهُمَّ دُعَّهُما فِی النّارِ(2) دَعّاً ، وَ اَرْکِسْهُما فی اَلِیمِ عَذابِکَ رَکْساً . اللَّهُمَّ احْشُرْهُما وَ اَتْباعَهُما اِلی جَهَنَّمَ زُمَراً .

خداوندابر عذاب ، خواری ، خفّت و رسوایی آنان ، عذاب ، خواری ، خفّت و رسوایی دیگری بیفزا . خدایا ! آنان رابه

سختی ویژه ای در آتش رانده و درعذاب دردناکت ، به شدّت سرنگون فرما . خداوندا ! آن دو و پیروان آنان را دسته جمعی به سوی جهنّم روان فرما .

ص : 69

اللّهُمَّ فَرِّقْ جَمْعَهُمْ ، وَ شَتِّتْ اَمْرَهُمْ ، وَ خالِفْ بَیْنَ کَلِمَتِهِمْ ، وَ بَدِّدْ جَماعَتَهُمْ ، وَ الْعَنْ اَئِمَّتَهُمْ ، وَ اقْتُلْ قادَتَهُمْ ، وَ سادَتَهُمْ ، وَ کُبَراءَهُمْ ، وَ الْعَنْ رُؤَساءَهُمْ ، وَ اکْسِرْ رایَتَهُمْ ، وَ اَلْقِ الْبَأسَ بَیْنَهُمْ ، وَ لا تُبْقِ مِنْهُمْ دَیّاراً .

خداوندا ! جمع آنها را پراکنده و کار ایشان را از هم گسیخته گردان . اتّحاد آنها را از بین ببر . جماعت آنها را متفرّق و پیشوایان آنها را لعنت کن . سرکردگان ، برگزیدگان و بزرگان آنها را بکُش و سران آنها را لعنت کن و شکوه

پرچم آنان را بشکن . اندوه و سختی را میان آنها قرار بده ویک نفر از آنها را باقی نگذار .

ص : 70

اللّهُمَّ الْعَنْ اَباجَهْلٍ وَ الْوَلیدَ ، لَعْناً یَتْلُو بَعْضُهُ بَعْضاً ، وَ یَتْبَعُ بَعْضُهُ بَعْضاً . اللّهُمَّ الْعَنْهُما لَعْناً یَلْعَنُهُما بِهِ کُلُّ مَلَکٍ مُقَرَّبٍ ، وَ کُلُّ نَبِیٍّ مُرْسَلٍ ، وَ کُلُّ مُؤْمِنٍ امْتَحَنْتَ قَلْبَهُ لِلْإیمانِ . اللّهُمَّ الْعَنْهُما لَعْناً یَتَعَوَّذُ اَهْلُ النّارِ مِنْهُ وَ مِنْ عَذابِهِما . اللّهُمَّ الْعَنْهُما لَعْناً لَمْ یَخْطُرْ(1) لِاَحَدٍ بِبالٍ . اللّهُمَّ الْعَنْهُما فی مُسْتَسِرِّ سِرِّکَ ، وَ ظاهِرِ عَلانِیَتِکَ ، وَ

عَذِّبْهُما عَذاباً فِی التَّقْدیرِ (وَ فَوْقَ التَّقْدیرِ) (2) ، وَ شارِکْ مَعَهُمَا ابْنَتَیْهِما ، وَ اَشْیاعَهُما ، وَ مُحِبّیهِما ، وَ مَنْ شایَعَهُما ، إِنَّکَ سَمیعُ الدُّعاءِ .

ص : 71

خداوندا ! ابوجهل و ولید را لعنت کن ، لعنتی متداوم و پی در پی . خداوندا ! آن دو نفر را لعنت کن لعنتی که به سبب آن ، هر فرشتهٴ مقرّب و هر پیامبر فرستاده شده و هر مؤمنی که قلبش برای ایمان مورد سنجش قرار گرفته است ، آن دو نفر را لعنت کند . خدایا ! آن دو را به لعنتی لعنت کن که اهل آتش از آن و از عذاب آن دو پناه می جویند . خدایا ! آن دو را به لعنتی لعنت کن که به خاطر هیچ کس خطور نکرده باشد . خداوندا ! آن دو را در پنهانیِ راز خود و در عیانیِ آشکارخود لعنت کن و آنها را به عذابی معذّب فرما که در تقدیر (و بلکه فراتر از تقدیر) است . و با آنان شریک گردان دختران ، پیروان و دوست داران ا یشان و نیز هر کسی را که از آنان پیروی کرد . همانا تو شنوندهٴ دعا هستی .

ص : 72

این متن بنابر نقل کتاب رشح الولاء بوده و عبارت های اختلافی آن با سایر منابع دعا ، در [ ] آورده می شود .

(اللَّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ) .